Porównaj dwa młodopolskie manifesty: Confiteor Stanisława Przybyszewskiego i wiersz Evviva l’arte! Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Na ich podstawie przedstaw portret młodopolskiego artysty. Określ jego stosunek do sztuki oraz relacje ze społeczeństwem.na 250 slow

Manifest literacki to deklaracja programowa grupy literackiej, pokolenia, twórcy; ogłaszana na łamach prasy lub w formie samodzielnego druku. W epoce Młodej Polski również dostrzec możemy manifesty. Dwa z nich, które spróbuję dzisiaj porównać to tekst Stanisława Przybyszewskiego Confiteor oraz wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera Evviva l’arte!. Osobą mówiącą w utworze Confiteor jest sam Przybyszewski, który wypowiadając się utożsamia się z cyganerią młodopolską. W tekście tym nastrój jest podniosły, występuje kult sztuki. Autor zastosował kontrast pomiędzy światem młodopolskim a światem realnym. Tytuł Confiteor oznacza ‘wyznaję’ podkreśla on znaczenie sztuki, sztuka bowiem dla Przybyszewskiego jest wartością najważniejszą. W wierszy Evviva l’arte podmiotem lirycznym jest zbiorowość, która utożsamia się z artystami epoki Młodej Polski. Klimat w tym utworze jest wyniosły, pochwalny zmieszany ze smutkiem. Autor w wierszu także zastosował kontrast pomiędzy światem młodopolskim a realnym ale również powtórzenia, wykrzyknienia oraz pytania retoryczne. Tłumaczenie tytułu to ‘niech żyje sztuka’ ma on nawiązywać do chwalenia sztuki, do czczenia jej.

część dalsza Sztuka w utworze Stanisława Przybyszewskiego nie jest częścią poznania, nie jest teorią wybitnych jednostek. Sztuka jest uniwersalna, ponadczasowa. Jest odtworzeniem naszej duszy, nie poddaje się teorią etyki i estetyki. Nie ma ona konkretnego celu, ważna jest sama dla siebie, jest odbiciem duszy artysty. Sztuka jest sztuką, jest wolna, nie powinna być objęta żadnymi przepisami. Stoi ona bowiem nad wszystkim, nad człowiekiem, nad życiem. Jest wszechmogąca bardzo rozległa, nie da się jej pogrupować. Autor uznaje za ważne zarówno kryterium etyczne jak i estetyczne. Autor w swojej wypowiedzi używa sformułowań takich jak „odtworzenie duszy ludzkiej” są to odczucia artysty w danej chwili, sztuka staje się czymś co wychodzi z duszy artysty, „sztuka dla sztuki” to akt boskiego tworzenia artysty, sztuka nie jest dla ludzi prostych oraz biblia pauperum tzw. biblia dla ubogich, osób nie umiejących czytać, posiadała ona zamiast tekstu ilustracje ze scenami biblijnymi. Według Przybyszewskiego artysta nie jest osobą należącą do społeczeństwa, nie należy do świata. Jest osobą nieograniczoną, nie dotyczą go żadne prawa, wierzy jednak w siłę i moc modlitwy. Swoją siłę pozyskuje z narodu z ziemi ojczystej, z fragmentu ziemi gdzie znajdują się jego korzenie. Nie należy zarzucać artyście tego, że nie należy do narodu, że nic o nim nie wie, że nic z niego nie czerpie. To On właśnie wie o nim najwięcej, jest najsilniej z nim związany. Utwór Evviva l’arte nazywany jest manifestem ponieważ wzywa do kochania sztuki, do życia z nią. Sztuka dla artysty jest najważniejsza, jest to cel jego życia. Każdego z nas czeka śmierć, każdy z nas powinien mieć pieniądze, kto ich nie ma jest w najmniejszej klasie społecznej. Nasze życie nie jest nic warte, warto więc żyć sztuką. Zauważyć możemy że bohater wiersza jest bardzo biedny, w wierszu ukazano jego dramatyczną sytuację. Podmiot liryczny nie pomnaża swojego majątku, to właśnie skazuje go na najniższą warstwę społeczną. Artyści jednak mimo nędzy w jakiej żyją, jeszcze bardziej, głębiej oddają się sztuce. Pesymistyczne spojrzenie na świat ukazane w wierszu to myśli Schopenhauera. Sztuka stoi tutaj obok NIRVANY i staje się wyzwoleniem. Trzecia i czwarta strofa skupione są wokół artysty i jego świadomości. Chór artystów przekonany jest, że zostali Oni powołani przez siły nadprzyrodzone. Artysta to dekadent ponieważ nie widzi On sensu życia, nie pomnaża swojego majątku, żyją tylko i wyłącznie sztuką. Artysta według Tetmajera nie jest filistrem dla niego dobra materialne nie są ważne, najważniejsza jest sztuka. Artysta ukazany w utworze znajduje się na samym dole machiny społecznej, żyje w najniższej warstwie społecznej. Pozycja artysty jest buntownicza, jest On osobą inną niż wszyscy, żyje w zadumie, samotności, cierpieniu. Wyniosła postawa podkreśla jego indywidualizm, nie jest On akceptowany w otaczającym go społeczeństwie. Dla artysty wartością, która rządzi jego życiem jest sztuka. Zastanówmy się jednak czy artysta coś zyskuje? Najczęściej jego dzieła jeśli zostaną docenione to późno, często w momencie gdy nie ma go już na świecie, jest osobą biedną bowiem nie pomnaża majątku ponieważ uważa to za nie istotne. Zauważyć można, że artysta nie jest chyba osobą szczęśliwą. Sztuka daje mu satysfakcję, nie daje mu jednak perspektyw na lepsze życie.

ostatnia część Na podstawie tekstu Bożeny Sadkowskiej „Homo dandys” możemy stwierdzić, że artyści opisani w tekstach omówionych powyżej posiadają cechy dandysa. Dla tego artysty bowiem ważna jest tylko własna osoba, oprócz sztuki nie liczy się nic co jest obok. Świat zewnętrzny to dla niego chaos, coś nie do pokonania, istnieje tylko jego własny, stworzony świat. Ten swój świat artysta nosi w sobie. Według Bożeny Sadkowskiej: „Dandys pojmuje życie jako realizację piękna, nie szukając żadnych zysków materialnych z tytułu swego powołania. […] Dla dandysa celem jest kultywowanie sztuki w sobie samym.” Według obu utworów artysta posiada jedną i najważniejszą wartość w swoim życiu. Jest nią sztuka. Uważam, że ucieczka w sztukę to nie było właściwe lekarstwo na cierpienie. Artyści bowiem zamykali się w sobie, ale także zamykali się na otaczające ich społeczeństwo. Żyli własnym życiem, nie pozwalali sobie pomóc. Wierzyli, że dzięki sztuce są w stanie osiągnąć wszystko.