WYŻYNA LUBELSKO-LWOWSKA 1.położenie 2.ukształtowanie 3.rzeki i jeziora 4.gleby 5.lesistość 6.surowce mineralne 7.gałęzie przemysłu 8.miasta 9.rolnictwo 10.okres wegetacji 11.parki narodowe 12.walory turystyczne

1. Położenie regionu Lubelszczyzna, jako kraina geograficzna, obejmuje obszar między środkową Wisłą a Bugiem. W jej skład wchodzą dawne historyczne ziemie – lubelska z łukowską, zaliczane w Polsce przedrozbiorowej do Małopolski oraz ziemia chełmska i ziemia bełska, wchodzące w obręb Wołynia i Rusi Czerwonej. Obszar ten wyróżnia się położeniem geograficznym na tle kraju i kontynentu. Terytorium jego przecinają bowiem najwyższej rangi granice fizjograficzne. Mało widoczna w terenie, ale ważna geograficznie jest północno-wschodnia linia graniczna, oddzielająca Polesie i Wyżynę Wołyńska, czyli Europę Wschodnią, od reszty obszaru, który przynależy już do Europy Zachodniej. Druga granica – północna, zaznacza się w terenie wysoką na ponad 20 m krawędzią Wyżyny Lubelskiej. Rozdziela ona równoleżnikowe pasy Nizin Środkowopolskich, jako fragmenty Niżu Europejskiego, od południowej strefy wyżyn i starych gór Europy. Wyniesiona ponad otoczenie strefa wyżynna Lubelszczyzny opada stromą krawędzią Roztocza także w kierunku południowym, ku młodej strefie obniżeń przedgórskich systemu alpejskiego. Północno-wschodnia część tego obniżenia należy do Lubelszczyzny.

Rzeźba terenu Środkowe i południowo - wschodnie obszary województwa zajmuje Wyżyna Lubelska. Zbudowana jest ze skał okresu kredowego: wapieni, opok krzemionkowych, gez, margli i kredy piszącej. Różnice odpornościowe wym. skał przyczyniły się do wytworzenia urozmaiconej rzeźby, którą tworzą: ostańce, pagóry, płaskowyże, obniżenia bezodpływowe, doliny - w tym przełomowe. W miejscach pokrytych grubszą warstwą (15-20 m) lessu, np. na Płaskowyżu Nałęczowskim, powstała gęsta sieć wąwozów. Średnia wysokość Wyżyny - 200-220 m. n.p.m. w części zachodniej, 220-240 m. n.p.m. w części południowo-wschodniej. Od wschodu do Wyżyny Lubelskiej przylega Wyżyna Wołyńska, a od płd. wsch. wał Roztocza, który rozciąga się od okolic Kraśnika do Hrebennego, a poza granicą Polski - do Lwowa, wykazując różnorodny typ krajobrazu: w części zachodniej - lessowy, w środkowej - wapienno-piaszczysty, we wschodniej - ostańcowy, o kulminacjach do 390 m. n.p.m. Roztocze opada ku Kotlinie Sandomierskiej tektoniczną krawędzią, której maksymalna wysokość wynosi 80 m (koło Frampola). W granicach województwa znajduje się tylko fragment Kotliny, obejmujący dorzecze środkowej Tanwi i dolnej Sanny. Na piaszczystym, często zwydmionym terenie Kotliny rozprzestrzeniły się Lasy Janowskie i Puszcza Solska. Na północ od pasa wyżyn rozciągają się nizinne i przeważnie równinne krainy: Małego Mazowsza (w dorzeczu dolnego Wieprza), Polesia Lubelskiego i Południowego Podlasia. Deniwelacje są tu rzędu 10-20 m, przeciętne wysokości 150-170 m n.p.m. W podłożu występują osady wodno-lodowcowe: piaski, żwiry, mułki oraz obszary bagienno -torfowiskowe, np. Krowie Bagno koło Urszulina. Urozmaiceniem krajobrazu są moreny, wydmy, przełomowy odcinek Bugu oraz obszerne kompleksy leśne.Gleby Region lubelski zróżnicowany jest silnie pod względem geologiczno-geomorfologicznym, co wpływa na urozmaicenie pokrywy glebowej. Na zróżnicowanie gleb i ich przydatność rolniczą wpływają na Lubelszczyźnie przede wszystkim skały macierzyste podłoża, przy równoczesnym udziale klimatu, stosunków wodnych, rzeźby terenu, szaty roślinnej i różnorodnej działalności człowieka.

Przydatność rolnicza gleb, oceniana według zawartości w nich próchnicy, składników mineralnych, wilgotności oraz składu mechanicznego dzieli Lubelszczyznę na trzy nierównej wielkości obszary. Pas najurodzajniejszych gleb typu czarnoziemów, brunatnych, płowych i rędzin, zaliczanych do gleb bardzo dobrych i dobrych, zajmuje około 50% powierzchni regionu. Pas ten przebiega równoleżnikowo i pokrywa się z obszarem Wyżyn: Lubelskiej i Wołyńskiej oraz Roztocza Zachodniego. Gleby płowe, wytworzone z lessów i utworów lessowatych, dominują na zachód od Wieprza, natomiast gleby brunatne występują na Grzędzie Horodelskiej oraz na obszarze międzyrzecza Bugu i Huczwy. Płat najlepszych czarnoziemów leży w południowo-wschodniej części Lubelszczyzny: na Grzędzie Sokalskiej i w Kotlinie Hrubieszowskiej. Rędziny przeważają na wschodzie – na Pagórkach Chełmskich, w Padole Zamojskim i w Kotlinie Pobuża, ale są także w części zachodniej Wyżyny Lubelskiej: w Kotlinie Chodelskiej, na Wzniesieniach Urzędowskich, rzadziej na Roztoczu.Północnym, nizinna część Lubelszczyzny ma rożne typy gleb, ale z przewagą słabszych gleb bielicowych. Ich podłoże stanowią polodowcowe piaski gliniaste i słabogliniaste. Podobnie w południowym obszarze nizinnym, na Równinie Biłgorajskiej, przeważają gleby bielicowe i rdzawe, wytworzone przeważnie z piasków luźnych. Mady zajmują na Lubelszczyźnie niewielkie powierzchnie w dolinach największych rzek. Z reguły są to gleby dobre. Jeśli są zbyt podmokłe, przeznacza się je na łąki i pastwiska. Jeszcze inne gleby przeważają na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. W dolinach rzecznych i na rozległych obniżeniach pojeziernych dominują gleby bagienne, wytworzone przede wszystkim z torfów niskich.Surowce naturalne:

a). surowce energetyczno - chemiczne  węgiel kamienny b). surowce skalne  wapienie  dolomity  margle  kreda  gipsy  piaski  żwiry 9.Rolnictwo Region lubelski jest jednym z głównych ośrodków produkcji rolnej w kraju. Na ten fakt wpływa zarówno duży areał gruntów ornych i użytków rolnych, jak tez największy w kraju odsetek gleb dobrych i bardzo dobrych, na które przypada 37% ogólnej powierzchni gruntów ornych. Przeciętna wielkość gospodarstw indywidualnych wykazuje spore różnice w poszczególnych częściach województwa. Na słabych glebach Niziny Mazowieckiej, Niziny Podlaskiej i Polesia Lubelskiego jest największa (5-7 ha); mniejsza jest na słabych glebach płd.-zach. części regionu (Kotlina Sandomierska 4-5 ha), natomiast na dobrych glebach Wyżyny Lubelskiej i przyległej doń części Wyżyny Wołyńskiej wynosi tylko 3 do 4 ha. Użytki rolne są podstawowym bogactwem Lubelszczyzny. Ich powierzchnia stanowi 6,6% użytków krajowych. Strukturę użytków rolnych ukształtowały przede wszystkim bardzo dobre warunki środowiska przyrodniczego oraz działalność gospodarcza człowieka. W województwie lubelskim bardzo duży odsetek stanowią grunty orne, bo aż ponad 80% użytków rolnych, przy średniej krajowej 76,7%. Drugą cechą wyróżniającą Lubelszczyznę jest ponad trzy razy większy, niż średni w Polsce udział sadów w powierzchni użytków rolnych. Natomiast pastwisk jest mniej, niż średnio w kraju (podobnie jest z procentem łąk). Dane te świadczą, że warunki przyrodnicze Lubelszczyzny są korzystne dla rolnictwa. Występujące tu gleby oraz mały obszar łąk i pastwisk sprawiają, że produkcja roślinna odgrywa większą rolę niż zwierzęca. W zasiewach i zbiorach dominują: pszenica, warzywa i owoce, czy rośliny o stosunkowo wyższej towarowości. Natomiast na słabszych glebach krain nizinnych uprawia się: żyto, owies oraz ziemniaki, które w znacznej części przeznacza się na paszę. Dlatego większa jest tu rola produkcji zwierzęcej, zwłaszcza trzody chlewnej. Lubelszczyzna przoduje wyraźnie w uprawie takich roślin przemysłowych, jak tytoń, chmiel i konopie. Jest też ważnym producentem mleka i przetworów mlecznych, jaj i drobiu, miodu i ziół leczniczych. Lubelszczyzna ma znaczący udział w uprawach wszystkich zbóż, ale najważniejsza jest pszenica. Mimo bardzo korzystnych warunków przyrodniczych plony jej są niższe, niż wynosi średnia dla kraju. Wybitnie „lubelską” uprawą przemysłową jest chmiel. Jego plantacje można zaliczyć do nasadzeń trwałych, gdyż odrastają i plonują na jednym miejscu nawet przez 25 lat, wymagają gleb próchniczych i dobrego nasłonecznienia. Z krajowego areału uprawy chmielu na województwo lubelskie przypada aż 70% powierzchni. Obszar uprawy tej rośliny w Polsce (która zajmuje 7 miejsce w świecie) jest i tak zbyt mały w stosunku do możliwości przyrodniczych. Uprawa tytoniu, lnu i konopi dominuje we wschodniej części województwa. Na tym obszarze skupia się blisko 20% krajowych zasiewów tytoniu. Te gatunki wymagają wiele pracy przy ich pielęgnacji i zbiorze. Dlatego ich uprawa była związana z małymi gospodarstwami i dostateczną ilością siły roboczej. Uprawa rzepaku i rzepiku zajmuje ważne miejsce wśród roślin przemysłowych i stanowi bazę surowcową dla jedynego zakładu przemysłu tłuszczowego „Bolmar” S.A. w Bogdaczowie koło Zamościa. W hodowli bydła pozycja Lubelszczyzny jest gorsza niż innych obszarów rolniczych kraju. W obsadzie sztuk na 100 ha użytków rolnych jedynie województwo lubelskie jest bliskie średniej krajowej. Najwięcej bydła hoduje się w środkowej i południowo-zachodniej części wyżynnej, a najmniej w nizinnej, północno-wschodniej części regionu. Sytuacja ta świadczy o nie wykorzystanych możliwościach, jakie stwarzają dla hodowli bydła warunki naturalne północno-wschodniej Lubelszczyzny. Możliwości rolnictwa Lubelszczyzny nie są w pełni wykorzystane. Wprawdzie strukturę upraw można uznać za korzystną, wysokotowarową, ale uzyskiwane plony nie nalezą do najwyższych, szczególnie w uprawie pszenicy, buraków cukrowych, ziemniaków i warzyw. Nie stosuje się tutaj intensywnego zasilania nawozami mineralnymi ani też chemicznej ochrony roślin. Niższe niż w innych regionach kraju uprzemysłowienie sprawia, że zanieczyszczenie środowiska jest na Lubelszczyźnie mniejsze. Produkcja tak dziś propagowanej zdrowej żywności jest, więc olbrzymią i realną szansa tego regionu. 11. Parki narodowe, pomniki przyrody