notatka "o sztuce aktorskiej" marek mikos

Aktorska sztuka, kunszt odtwarzania przez aktora postaci scenicznych, którym użycza on swego głosu, twarzy i gestów; stanowi podstawowy, trwały i naczelny element teatru od początku jego istnienia, chociaż wielu starożytnych aktorów pozostało bezimiennych i nieznanych. W historii teatru europejskiego za pierwszego aktora uważa się Tespisa z Grecji (VI w. p.n.e.), który zapoczątkował dialog między aktorem i chórem w tragedii greckiej. W starożytnym Rzymie aktorami najczęściej byli niewolnicy. Chrześcijaństwo początkowo potępiło aktorstwo, ale w średniowieczu, wraz z rozwojem widowisk religijnych, zaczęli tę sztukę uprawiać najpierw słudzy kościelni, odgrywając misteria i mirakle, później wykształciła się oddzielna grupa aktorów zawodowych. W zależności od form uprawianej sztuki byli to wędrowni aktorzy ludowi lub aktorzy dworscy. W poł. XVI w. w teatrze włoskim powstał szczególny rodzaj sztuki aktorskiej - commedia dell’arte, który był wówczas największym osiągnięciem w opanowaniu kunsztu posługiwania się ruchem, kostiumem i maską; styl tej sztuki przetrwał do dzisiaj. Teatr klasycystyczny stworzył sztukę aktorską opierającą się na retoryce i konwencji towarzyskiej, głównie dworskiej. Obowiązujące w teatrze XVIII i XIX w. obsadzanie aktora w roli zgodnie z jego emploi zanikło wraz z wielką reformą teatralną (przełom XIX i XX w.), kiedy pojawiły się nowe style gry (naturalistyczna, symboliczna, psychologiczna.). E.G. Craig stworzył teorię nadmarionety, wedle której aktor był tylko jednym z elementów spektaklu teatralnego, integrującego wszystkie rodzaje sztuki; W.E. Meyerhold – teorię biomechaniki. K.S. Stanisławski opracował "system" tworzenia roli, polegający na twórczym procesie przeżywania. Na jego bazie powstały inne, także współczesne, ośrodki sztuki aktorskiej, m.in. Reduta J. Osterwy, Teatr Laboratorium J. Grotowskiego, amerykańskie Actors’ Studio. Duży wpływ na rozwój europejskiej sztuki aktorskiej XX w. wywarły teatry wschodnie, szczególnie tradycje teatru japońskiego. Współcześni twórcy teorii sztuki aktorskiej, m.in. P. Brook, często odwołują się do podświadomości i archetypów. Może coś z tego wykorzystasz:)