nowe wyznania w eropie .. potrzebuje pilnie na dzis (wielkosc zadania karta a4)

- kryzys w Kościele katolickim: symonie (kupowanie urzędów kościelnych), nepotyzm (obsadzanie stanowisk w Kościele krewnymi i znajomymi), sprzedaż odpustów, osłabienie autorytetu Kościoła - swobodniejsza krytyka Kościoła - 1517 – Marcin Luter przybija kartę z 95 tezami dotyczącymi krytyki Kościoła – narodzenie nowego ruchu religijnego – reformacji. 1524-1525 – wojna chłopska w Niemczech; zbrojne wystąpienie chłopów oraz niektórych miast w południowych i środkowych Niemczech. Niezadowolenie z rosnącego ucisku ekonomicznego zbiegło się z postulatami reform religijnych; rozwój reformacji rozbudził nadzieje chłopów na poprawę warunków bytu. Chłopami dowodził Tomasz Münzer 1555 – pokój w Augsburgu; kończył wojny religijne w państwach niemieckich; przyświecała mu zasada cuius regio, eius religio – „czyj kraj, tego obyczaj” 1572 – noc Świętego Bartłomieja; rzeź hugonotów dokonana przez katolików w nocy z 23 na 24 sierpnia w Paryżu. Mord nastąpił z inicjatywy Katarzyny Medycejskiej i Henryka Gwizjusza. Zginęło ok. 3 tys. osób przybyłych na ślub przywódcy hugonotów Henryka Nawarskiego (Henryka IV) z Małgorzatą de Valois, córką regentki Katarzyny Medycejskiej. Nowe wyznania: - protestanci – osoby popierające reformację; zbór – gmina protestancka - luteranizm – jeden z głównych systemów religijnych w protestantyzmie, oparty na doktrynie M. Lutra, która uznaje zbawienie przez samą wiarę w Chrystusa, odrzuca autorytet papieża, sakramenty oprócz chrztu i komunii, wprowadza do liturgii język narodowy w miejsce łaciny; wyznanie ewangelicko-augsburskie. - kalwinizm – jedna z głównych doktryn religijnych protestantyzmu, stworzona i wyłożona w dziełach Jana Kalwina, która stała się podstawą ruchu wyznaniowego, ujmowanego w rozmaite systemy i „wyznania” różniące się między sobą w szczegółach dogmatycznych. Podstawą doktryny kalwinizmu jest rozwinięcie nauki św. Augustyna o predestynacji, głoszącej, że Bóg jednych ludzi przeznaczył na zbawienie, a innych na potępienie, stąd dla kalwinizmu moralność nie polega na zdobywaniu zasług wobec Boga i „kupowaniu nieba”, lecz na spełnianiu dobrych uczynków, które są dowodem przynależności do grona wybranych. - anglikanizm – religia rozpowszechniona gł. w Anglii, uznaje głowę państwa za głowę Kościoła, odrzuca liturgię, kult świętych i celibat; wyłonił się z Kościoła katolickiego w XVI w. w związku ze sporem między Henrykiem VIII Tudorem a papiestwem o unieważnienie małżeństwa króla z Katarzyną Aragońską; w 1534 parlament angielski uchwalił Akt supremacji, ogłaszający króla „jedyną i najwyższą na ziemi głową Kościoła anglikańskiego” - unitarianizm (arianizm, bracia polscy) – jeden z odłamów protestanckich; najbardziej radykalny, odrzucał istnienie Trójcy Świętej oraz boskości Chrystusa, krytykowali go luteranie i kalwiniści Skutki reformacji: - liczne powstania chłopskie - wojny religijne, które zakończyły się dopiero w XVII wieku - wyzwolenie się Holandii spod rządów katolickiej Hiszpanii; powstanie Republiki Zjednoczonych Prowincji - profanowanie kościołów katolickich w krajach protestanckich - odejście od Kościoła katolickiego niemal 1/3 wiernych - tłumaczenie Biblii na języki narodowe – powstawanie kultury i literatury narodowej poszczególnych krajów.