Opisz fragment "Matka Teresa" jak pomogła tym ludziom, co dla nich zrobila i dlaczego tak im pomogala ?

Matka Teresa z Kalkuty i św. Franciszek z Asyżu Ich losy wydają się biec jednolitym torem. On został świętym niecałe dwa lata po śmierci, ona zostanie błogosławiona jutro. Portret podwójny Matki Teresy i świętego Franciszka

Zdradzić mieszczaństwo, to znaczy przeciąć w sobie kabelki myślenia, dzięki którym na hasło "biedny" zapala się lampka "leń", na hasło "alkoholik" - "słaby charakter", na "chory" - "Pan Bóg nie rozdaje cierpień bez przyczyny". Trudno powiedzieć, czego potrzeba, żeby czynnie przeciwstawić się zastanej logice i odnaleźć jakiś głębszy porządek. Świętości?

Obok miłości - wiara była podstawową wartością w rodzinie Agnieszki. Jej ojciec był handlowcem, a także inżynierem i działaczem politycznym mniejszości albańskiej, do której należeli państwo Bojaxhiu. Matka zajmowała się trójką dzieci. W 1910 - w roku narodzin Agnieszki - macedońskie dziś Skopie należało do Jugosławii i było miastem w większości muzułmańskim. Pani Bojaxhiu do religii katolickiej podchodziła z żarliwością przedstawicielki oblężonej mniejszości. Codzienna msza, codzienny różaniec w pobliskim kościółku, a raz w tygodniu odwiedziny z darami ubogich i chorych - bez względu na ich narodowość i wyznanie. Po latach brat Agnieszki Lazar opowiadał: "Pewna uboga wdowa żyła z siedmiorgiem dzieci - prawie sam drobiazg - w ciemnej i brudnej izbie. Nam, dzieciom, serce się krajało, kiedy chodziliśmy tam z matką i widzieliśmy te biedne istoty, wszystkie stłoczone na jednym wielkim łóżku, które było czymś w rodzaju legowiska z poplamionymi, zniszczonymi kocami (...). Ja i moja siostra Agata nie chodziliśmy nigdy chętnie do tego domu, podczas gdy Agnieszka prawie ciągle tam przesiadywała. Kiedy wychodziła ze szkoły, zanim wróciła do domu, wstępowała zawsze do tych swoich małych przyjaciół. Później zachodziła do nich jeszcze po południu, by razem z nimi spożyć podwieczorek. Oczywiście wszystko zanosiła ona. Kiedy później biedna kobieta umarła, jej siedmioro dzieci żyło praktycznie w naszym domu".

W Asyżu końca XII wieku nie trzeba było szukać Boga w biedakach - narzucał się sam rytmem procesji, postów, odpustów i odgłosem dzwonów. Ojciec Jana Piotr Bernardone był kupcem bławatnym, człowiekiem powierzchownym i apodyktycznym. Panem domu, któremu dziecko rodzi się nie do niespodzianek i odkryć, lecz do przedłużenia własnych ambicji. Kto wie, jak żyło się z nim matce Jana - Francuzce rozkochanej w pieśniach trubadurów do tego stopnia, że nazywała syna wyłącznie Franciszkiem. Franciszek znaczyło dla niej właśnie tyle co Francuz - z całym sentymentalnym zapleczem turniejów i miłosnej poezji Prowansji. Ojciec chciał, żeby Franciszek był kupcem, matka - żeby został rycerzem. I pan Piotr tolerował plan małżonki jako młodzieńczą wylęgarnię syna w drodze do sensownego zajęcia. Nadzieja Według Tomasza z Celano, który znał go osobiście, Franciszek "był bardzo zamożny, nie skąpy, ale rozrzutny, nie chciwy pieniędzy, ale trwoniący majątek, obrotny kupiec, ale pełen próżności szafarz. Był wszakże człowiekiem ludzkim, zdolnym, bardzo miłym, chociaż ku swojej głupocie. Z tego powodu szło za nim wielu...". Marzył o rycerskiej sławie i szybko zyskał okazję, by wykazać się na polu bitwy - w 1200 roku doszło do wojny Asyżu z Perugią. W 1202 roku wojska obu miast starły się nad Tybrem.

Miłość Agnieszka napisała do sióstr loretanek, o których wiedziała, że prowadzą misje w Indiach. Bo takie właśnie było jej pragnienie - pracować wśród biednych, u boku ojców jezuitów. Loretanki zaprosiły ją do Dublina, do domu macierzystego zgromadzenia. Nie mogła przewidzieć, że nigdy już nie zobaczy matki i siostry, które niebawem zamieszkały w Tiranie. Najpierw przeszkadzała odległość, później wojna, następnie reżim Envera Hoxhy, który nie pozwolił ani na przyjazd zakonnicy do Albanii, ani na wyjazd jej bliskich za granicę. "Pragnę cię zobaczyć, zanim umrę" - pisała do Agnieszki pani Drona Bojaxhiu. Zmarła w 1972, po roku odeszła jej druga córka Agata. Jedynie Lazar, który podczas wojny przeniósł się do Włoch, widywał się z siostrą. Siostry loretanki jeszcze w grudniu 1928 roku wysłały Agnieszkę do nowicjatu w eleganckim uzdrowisku Darjeeling w Himalajach, gdzie - jak pisze Christian Feldmann - "gubernator Bengalu i brytyjska elita Kalkuty szukali ucieczki przed parnym i gorącym klimatem. Jeździli konno, jadali w klubie, pili herbatę na nieskazitelnie zielonym trawniku pałacu rządowego". Tutaj dziewczyna przyjęła imię Teresa, obierając tym samym za patronkę Teresę z Lisieux. Świętą, której wybijającą się cechą było posłuszeństwo.

W 1931 roku Teresa przyjęła śluby i została wysłana do Kalkuty. Miejscem jej przeznaczenia nie były slumsy, lecz High School di Entally, duże i ekskluzywne kolegium. Miała studiować, uzyskać dyplom, a potem zająć się uczeniem bogatych panien. Pobyt w kolegium to jedna z większych tajemnic, jakie kryje biografia Matki Teresy. Przez 18 lat uczyła czyste, majętne dziewczęta historii i geografii i robiła to z przyjemnością. Została dyrektorką kolegium. Co dzień patrzyła z okien na bezbrzeżne slumsy Motijhil, które sączyły na teren kolegium nieznośny smród. Raz w tygodniu pozwalała, by do tych slumsów wychodziła z pomocą grupka jej uczennic. W ciągu tych wszystkich lat sama ani razu nie odwiedziła nędzarzy.

"Uczę i to jest moje nowe życie - pisała w listach. - Nasze kolegium jest wspaniałe. Nauczanie podoba mi się. Jestem tu odpowiedzialna za całą szkołę, a dziewczęta mnie lubią". 10 września 1946 roku Teresa miała pojechać na ćwiczenia duchowne do Darjeeling. W tym czasie Liga Muzułmańska wznieciła bunt przeciwko Anglikom i Hindusom. Islamscy zamachowcy rzucali się w tłum i na oślep masakrowali nożami przypadkowych ludzi. Po pierwszym szoku Hindusi wzięli odwet. "Stosy trupów - pisze Renzo Allegri - obrzękniętych jak nadmuchane worki dryfowały po rzece". Cały pociąg jadący do Darjeeling wypełniony był umierającymi, rannymi i głodnymi. "Tamtej nocy - wspominała Teresa - moje oczy otworzyły się na cierpienie i zrozumiałam do głębi istotę mojego powołania. (...) Czułam, że Pan oczekuje ode mnie, abym zrezygnowała ze spokojnego życia w łonie mojego zgromadzenia zakonnego i wyszła na ulice, aby służyć ubogim. Było to przesłanie jasne i wyraźne: miałam opuścić mury klasztoru i żyć pośród ubogich. Ale nie jakichkolwiek ubogich. On wzywał mnie, abym służyła zrozpaczonym, najuboższym z ubogich w Kalkucie - tym, którzy nie mają nic i nikogo; tym, do których nikt nie chce się zbliżyć, ponieważ są źródłem zarazy, brudni, pełni mikrobów i robactwa; tym, którzy nie mogą nawet pójść żebrać o jałmużnę, ponieważ są nadzy, nie mają nawet łachmana, aby na siebie włożyć, i w tej sytuacji nie mogą wychodzić; tym, którzy już nie jedzą, gdyż z wycieńczenia nie mają nawet siły, by cokolwiek jeść; tym, którzy wykończeni padają na ulicach, wyniszczeni, świadomi swojej śmierci; tym, którzy już nie płaczą, ponieważ zabrakło im łez".

Franciszek został wykupiony przez ojca z więzienia - odmieniony. Potrafił roześmiać się nagle i oznajmić z radością, że zostanie świętym. Pewnego dnia podszedł do trędowatego i pocałował go w odartą ze skóry twarz, co - jak sam twierdził - napełniło go słodyczą. Innym razem na widok wynędzniałego szlachcica rozebrał się i okrył go płaszczem, powtarzając gest rycerza, który zaprzątał wtedy jego wyobraźnię - świętego Marcina z Tours. Ale wciąż jeszcze ubiegał się o sławę i podziw. Dopiero kiedy atak malarii uniemożliwił mu udział w krucjacie, coś w nim pękło. Pan Bóg - jak pisze współczesny mu kronikarz - "powściągnął jego usta wędzidłem swej chwały". Franciszek wrócił do domu i oznajmił rodzinie oraz przyjaciołom, że zamierza pojąć najwspanialszą oblubienicę na świecie. Ci, którzy pamiętali jego kochliwość i próżność, dopiero po latach zrozumieli, że oblubienicą Franciszka była Pani Bieda. Żył jak abnegat. "Zagnieżdżał się w zagłębieniach skały - pisał Tomasz z Celano - a w rozpadlinie przepaści jego zamieszkanie". Unikał ludzi, których wcześniej znał, szukał ludzi, których dotychczas omijał z daleka. Pewnego razu, poszukując samotni na modlitwę, trafił do walącego się kościółka pod wezwaniem św. Damiana u stóp Asyżu. Kiedy zobaczył krzyż, uklęknął. Usłyszał głos: "Franciszku, idź i odbuduj mój Kościół, który popada w ruinę". Czytelnikowi, który się dziwi, że opowieść o tych dwóch niepodobnych losach przebiega równolegle, należy się wyjaśnienie. Otóż piszący te słowa jest niedowiarkiem. W przypadku biografii Franciszka i Teresy powodem, który kazał mu zestawić ich wybory i drogi, była nie tylko fascynacja ich nonkonformizmem i dobrocią. Pojawiło się też pytanie: jeśli dwie osoby tak oddalone od siebie w czasie postępują, jak gdyby niezależnie od siebie realizowały ten sam plan, to czy istnieje szansa, by powiedzieć, że taki plan w ogóle istnieje? Czy jest szansa na to, by go poznać? Od chwili, kiedy Franciszek i Teresa rozpoznają w sobie powołanie i postanawiają żyć z nim w radykalnej zgodzie, ich losy wydają się biec jednolitym torem.

Roztropność Po podróży pociągiem, którą Teresa odbyła 10 września 1946 roku, i po rozmowie, którą około 1206 roku Franciszek odbył z Chrystusem, oboje postanawiają porzucić miejsca, gdzie dotychczas żyli. "Wezwanie - wspominała później Matka Teresa - które usłyszałam owej nocy w pociągu do Darjeeling, miało wszelkie cechy polecenia. Wiedziałam, że Jezus polecił mi opuścić klasztor". Zwróciła się do przełożonej, ta z kolei przekazała sprawę arcybiskupowi Kalkuty. Niebawem doszło do pierwszej rozmowy, podczas której arcybiskup odrzucił prośbę Teresy o życie zakonne poza wspólnotą. Wtedy Teresa się rozchorowała. (Co to za choroba? Pewnie ta sama, na którą zapadła święta Katarzyna ze Sieny, kiedy matka zabroniła jej wstąpić do klasztoru, a która minęła w chwili, gdy matka wyraziła zgodę). Okazało się, że arcybiskup uważnie śledzi los zakonnicy. Po kilku długich rozmowach z Teresą zdecydował się napisać list do Watykanu. 2 kwietnia 1948 roku Pius XII wyraził zgodę, aby Teresa pozostała zakonnicą poza klasztorem. Po czterech miesiącach modlitw oddała habit i opuściła klasztor. Rozczarowany ojciec oskarżył Franciszka o kradzież sukna. Ten stanął przed biskupem Asyżu, zdjął ubranie, wyrzekł się dóbr dziedzicznych i powierzył się rodzicielskiej władzy samego Boga. Biskup Guido okrył go własnym płaszczem, co uznano bardziej za objaw zawstydzenia niż akceptacji jego szaleństwa. Po zerwaniu z rodziną Franciszek wymienił zmurszałe cegły w kościele św. Damiana, wzmocnił mury kamieniami, posprzątał. Następnie odbudował kościół św. Piotra della Spina, a potem kościół Matki Bożej Anielskiej, przy którym zamieszkał na kawałku ziemi zwanej Porziuncola (Porcyjka). Modlił się, pracował, posługiwał biednym. 24 lutego 1208 roku usłyszał fragment Ewangelii, który mówił o rozesłaniu przez Chrystusa apostołów, a zwłaszcza słowa: "Nie bierzcie na drogę torby ani dwóch sukien, ani sandałów, ani laski" (Mt 10, 10). Zdjął ubranie, nałożył habit, przepasał się sznurem, wziął kij i poszedł nauczać. Teresa włożyła sari - najuboższy hinduski strój.

Sprawiedliwość Kiedy głosimy, że Franciszek był protoplastą hipisów, pamiętajmy, że chwalił tych, którzy umierają bez grzechu. W wyborze skrajnej biedy, życia na granicy przetrwania było, owszem, pełne entuzjazmu naśladowanie Chrystusa - w dobroci, ale i w męce. Myśli Franciszka o ubóstwie sięgały Starego Testamentu. Choćby Księgi Hioba, gdzie ubóstwo człowieka jest nie tylko stanem, który przypadkiem może nas dotknąć. Unicestwiając potrzeby ciała, przygotowujemy się do dobrej śmierci. To właśnie głosił Franciszek. Przemawiając nawet do ptaków, by dziękowały Bogu. A do ludzi, by żyli jak ptaki. By przestali się troszczyć o cokolwiek, bo wtedy sam Bóg zatroszczy się o nich.

Nie jest jednak Franciszek kimś, kto życzy innym ubóstwa. Nie - ubóstwo, o ile nie jest osobistym wyborem, jest cierpieniem, któremu należy ulżyć. Dlatego opatruje trędowatych i posługuje najuboższym z nędzarzy. Wydaje mu się, że właśnie w nich widzi samego Chrystusa. Równie głęboka była refleksja Teresy, równie radykalna jej decyzja o całkowitym powierzeniu się Opatrzności. „Sypiałam - wspominała - gdzie się dało, na podłodze, często w ruderach, gdzie grasowały myszy; jadłam to, co jedli moi podopieczni, i tylko wówczas, kiedy było coś do jedzenia. Lecz wybrałam to życie, aby dosłownie realizować Ewangelię, zwłaszcza gdy mówi: »Byłem głodny, a daliście mi jeść, byłem nagi, a odzialiście mnie, byłem uwięziony, a odwiedzaliście mnie «. W najuboższych pośród ubogich Kalkuty kochałam Jezusa”.

Ktoś ofiarował jej pieniądze, następnie ktoś oddał jej kilka pokoi. Wreszcie pojawiła się pierwsza towarzyszka, a w listopadzie 1949 roku było ich cztery. Podopiecznych było znacznie więcej - 300 dzieci i 120 matek. A Franciszek wzorem Chrystusa w 1208 roku uczniów miał już 12. Wstrzemięźliwość Nie jesteśmy ani pracownikami socjalnymi, ani nauczycielami, ani pielęgniarkami, ani lekarkami, lecz siostrami zakonnymi. Służymy Jezusowi w ubogich. Pielęgnujemy go, karmimy Go, ubieramy Go, pocieszamy Go w ubogich, w chorych, w sierotach, w umierających". Służba Jezusowi pod postacią potrzebujących - taki jest program Matki Teresy, taki też będzie program jej zgromadzenia, który posłała do Rzymu. I taka reguła spodobała się papieżowi, który 7 października 1950 roku zatwierdził nowe zgromadzenie o nazwie Misjonarki Miłości. Jego znakiem będzie sari. Głosząc ubóstwo bez papieskiego przyzwolenia, Franciszek ryzykował oskarżenie o herezję - krucjaty wyruszały nie tylko na muzułmanów, lecz również na reformatorów z południa Francji. Kiedy biskup Asyżu uświadomił mu to niebezpieczeństwo, Franciszek udał się ze swoimi towarzyszami do Rzymu, został przyjęty przez Innocentego III i przedstawił mu jako regułę fragmenty słów Chrystusa z Ewangelii. Ku zaskoczeniu hierarchów papież zatwierdził ją bez wahania.

Męstwo To, co dzieje się z zakonami św. Franciszka i Matki Teresy bezpośrednio po papieskim zatwierdzeniu, należy uznać za największą karierę w dziejach chrześcijaństwa. Zakładają domy dla umierających, osady dla trędowatych. Matka Teresa założy też pierwszy dom dla chorych na AIDS. Są otwarci. Kiedy do Franciszka zgłasza się bogata mieszkanka Asyżu Klara, Biedaczyna zgadza się na założenie żeńskiej gałęzi zakonu. Kiedy swoją pomoc Teresie deklarują mężczyźni, Misjonarka Miłości tworzy gałąź męską. Franciszek zdobywa uczniów w całych Włoszech, później w Hiszpanii i Francji, wysyła też misję do Afryki. Teresa w 1965 roku zakłada dom w Wenezueli, a potem kolejne na całym świecie. "Świat oszalał!" - woła św. Franciszek zdziwiony, że tysiące ludzi chcą oglądać i słuchać właśnie jego, najbardziej pokornego człowieka na świecie, "brata mniejszego" wszystkich stworzeń. Matka Teresa dostaje się na okładki "Time'a" i "Paris Matcha". Franciszek postem i ascezą doprowadza swój organizm do wyczerpania, a równocześnie dziękuje Stwórcy za swoje ciało (które nazywa "bratem osłem"), bo widzi w nim świątynię Ducha Świętego. Teresa odmawia sobie jedzenia, aż zostaje upomniana, że to ciężki grzech. Równie pokornie przekazują zwierzchnictwa zgromadzeń w chwili, gdy opuszczają ich siły. Franciszek zostanie patronem pokoju, Teresa otrzymuje pokojową Nagrodę Nobla. Franciszek umiera w 1226 roku, Teresa - w 1997. On został świętym niecałe dwa lata po śmierci, ona zostanie błogosławiona jutro.